“Samenwerken in de zorg werkt”

De beweging is niet meer te stoppen!
De resultaten van de vijfjarige pilot Blauwe Zorg in de Wijk tonen overtuigend aan dat regionale samenwerking in de zorg werkt. En dát het anders kan en hóe het anders kan.
Blauwe Zorg in de Wijk heeft een beweging in gang gezet die bewijst dat betere samenwerking leidt tot méér kwaliteit tegen lagere kosten. Het gedachtegoed Positieve Gezondheid zorgt ervoor dat inwoners zich gezonder voelen en kwalitatief betere zorg ervaren en sluit bovendien goed aan bij hoe medewerkers in de zorg willen werken. Hierdoor is het vertrouwen in en draagvlak voor verdere innovatie en transformatie van de zorg gegroeid.
Per 1-1-2021 is de pilot Blauwe Zorg in de Wijk beëindigd, maar de beweging gaat door.
Met Alliantie Santé beschikken we in de regio Maastricht-Heuvelland over een sterke coalitie van zorgverzekeraar, gemeente en aanbieders die er samen in geloven dat samenwerking werkt.
Eindrapport “Blauwe Zorg in de wijk - Resultaten projecten en interventies 2016-2020”, klik hier.

Een gezamenlijke uitdaging
Met de pilot Blauwe Zorg in de Wijk zijn de gemeente Maastricht, ZIO,  zorgverzekeraar VGZ en regionale zorgaanbieders vanaf 2016 samen de uitdaging aangegaan, mede ondersteund door cofinanciering van de Provincie Limburg. Het moet ánders. Dat besef werd in 2016 breed gedeeld bij bestuurders in de regio. De schotten in de financiering staan goede zorg- en dienstverlening aan de burger in de weg.
Het was de overtuiging van de samenwerkende partijen dat de manier waarop we zorg aanbieden kon worden verbeterd door meer samen te werken en oog te hebben voor de individuele krachten van wijkbewoners en professionals.

“Weg met het wijzende vingertje!”

Onze ambitie
Onze gezamenlijke ambitie was: “Met Blauwe Zorg in de wijk zetten we een beweging in gang naar meer gezondheid en een betere kwaliteit van leven voor de bewoners in vier Maastrichtse pilotwijken, met liefst afnemende, maar in ieder geval gelijkblijvende zorg- en ondersteuningskosten in een leefomgeving die dat bevordert.
Binnen deze pilot zijn burgers en professionals gezamenlijk aan zet, zij moeten de ruimte krijgen om te doen wat nodig is en wat werkt. Uitgangspunt is het concept van Positieve Gezondheid (Huber 2011). 

Populatie; de vier Blauwe Zorg Wijken
Bewoners in vier wijken in Maastricht. Het ging om de wijken Nazareth, Limmel, Wittevrouwenveld en Wyckerpoort.
Deze wijken kenmerken zich door een slechtere gezondheid van de inwoners ten opzichte van het gemiddelde in Maastricht. De mensen in deze wijken ervaren hun gezondheid veel minder vaak als goed. De buurten zijn niet vergrijsd, maar kennen wel een lage sociaal economische positie (laag opleidingsniveau, laag inkomen). Meer informatie over de wijken is te lezen in het eindrapport van de pilot.

“Beter luisteren naar wat de burger nodig heeft”

Cliënt

• Wijkbewoners scoren hoger op de domeinen van Positieve Gezondheid.

• De bewoners die deelnemen aan de interventies ervaren een hogere kwaliteit van leven en gezondheid.

• Bij de bewoners die deelnemen aan de interventies is het bewustzijn over hun eigen rol in de kwaliteit van leven toegenomen, alsmede de zelfredzaamheid.

• Toename van de kwaliteit van zorg zoals die door de patiënt/klant na afloop van de interventie wordt ervaren.

Zorgaanbieder(s)

• Meer zicht op welke andere zorgaanbieders/hulpverleners ook zorg- en/of dienstverlening bieden aan cliënten.

• Betere afstemming en communicatie tussen hulpverleners die betrokken zijn binnen cliënten (beroepskrachten uit sociaal team, van zorg- en welzijnsinstellingen (ook GGZ) en eerstelijn).

• Meer ruimte/mogelijkheden voor de hulpverleners om onafhankelijk, domeinoverstijgend, vraaggestuurd en/of  persoonsoverstijgend met cliënten te werken.

• De hulpverleners zijn beter aangehaakt met een integraal gevoel van verantwoordelijkheid voor cliënten.

• Hulpverleners rapporteren een hogere medewerkerstevredenheid.

Financiers

• Gestreefd wordt naar afnemende, maar in ieder geval gelijkblijvende zorg- en ondersteuningskosten.

“Van vrijwillige coalities naar vanzelfsprekende coalities”

Het brede zorg- en welzijnsveld in Maastricht-Heuvelland heeft zich medio 2016 uitgesproken om deel te nemen aan in de pilot: de pilot was inmiddels een breed gedragen initiatief in de regio Maastricht-Heuvelland
De gemeente Maastricht, coöperatie VGZ en de Provincie Limburg hebben subsidie vertrekt waardoor de pilot per 1 november 2016 officieel van start is gegaan. Deze subsidie werd met name ingezet voor de inzet van de programmamanagers en de projectleiders van de diverse projecten.
Omdat de pilot vijf jaar omvatte is de subsidie en de pilot per 1-1-2021 beëindingd.

De governancestructuur zag er als volgt uit in de periode 2016-2020:
 

Ambassadeursgroep
De Ambassadeursgroep bestond uit bestuurders die de stem representeerden van de deelnemende organisaties en formuleerden en bewaakten de uitgangspunten van de pilot. Deelnemers: GGD Zuid Limburg, Envida, Gemeente Maastricht, Burgerkracht Limburg, Levanto, Radar, Trajekt, Xonar, ZIO en Zorgverzekeraar VGZ.

Dagelijks Bestuur  (DB)
Het DB bestond uit financiers en uitvoerders: gemeente Maastricht, Zorgverzekeraar VGZ, Levanto, Envida en ZIO. Het DB gaf leiding aan het programmateam.

Onafhankelijk voorzitter
Dit was een onafhankelijk persoon die de overleggen van het DB en de Ambassadeursgroep voorzat.

Financiersoverleg
De gemeente Maastricht, de Provincie Limburg en VGZ (de facto VEZN) hebben gedurende vijf jaar subsidies toegekend aan de pilot. In het overleg tussen deze financiers vond afstemming plaats over de financiering en verantwoording.

Programmateam
De programmamanagers uit het programmateam initieerden projecten, bereidden de projectvoorstellen voor en zorgden voor monitoring, evaluatie en rapportage. Daarnaast zorgden zij voor de aansturing van de projectteams.

Commitmentverklaring
In april 2018 is een gezamenlijke commitmentverklaring getekend waarin de afspraken van de pilot zijn vastgelegd.

Burgers
De betrokkenheid van de burgers (in de wijken) werd door de betrokken partijen van groot belang geacht. De stem van de burger is in een aantal projecten sterk vertegenwoordigd en in de governance van de wijkpilot (dit is Burgerkracht Limburg).

Knelpuntenanalyse
In de aanloop naar de pilot is geïnventariseerd welke knelpunten ervaren worden in de zorg- en dienstverlening rondom een cliënt of gezin in de wijken. Deze inventarisatie bestond uit: gesprekken met professionele zorg- en dienstverleners, gesprekken met burgers en het verzamelen van casussen van inefficiënte zorg- en dienstverlening (zie casussenboek). Een belangrijk knelpunt was dat er onvoldoende afstemming en samenwerking is tussen beroepskrachten die betrokken zijn bij een cliënt/gezin.
Klik hier voor het Rapport Knelpuntenanalyse uit 2017.

Casussenboek
Alle betrokken organisaties is gevraagd om casussen aan te leveren die gebundeld zijn in een Casussenboek. Deze praktijkvoorbeelden zijn gebruikt om de voortgang van het proces te volgen en om "samen te leren".  
Ook financiers en betrokken bestuurders gaven aan dat de casussen hielpen bij het concretiseren en zichtbaar maken van knelpunten en verbeterpunten in de zorg- en dienstverlening.
Klik hier voor het Casussenboek dat uit 50 cassusen bestaat (2017).
De casussen en de knelpunten zijn aandachtspunten geweest bij de ontwikkeling en de realisatie van de projecten.

Het eerste jaar (2016/2017) heeft de bestuurlijke en financiële verankering van de pilot Blauwe zorg in de wijk veel aandacht gevraagd van bestuurders en het Programmateam van de pilot.
Na de zomer 2017 is gestart met de implementatie van een zevental projecten. Deze projecten hebben betrekking op minimaal twee domeinen (Participatie, Wmo, Jeugdwet, ZvW of Wpg).

Project 1: Positieve Gezondheid (professionals en burgers)
Doel: Het bieden van een gezamenlijke taal en mindset voor professionals en burgers waarbij het accent verschuift van beperkingen naar mogelijkheden.
Interventies:
1. Scholingsaanbod Positieve Gezondheid (PG) voor professionals in wijk
2. Coachingsaanbod PG voor professionals in de wijk
3. Ambassadeurs (professionals) die PG in eigen organisatie implementeren
4. Trainingen PG aan burgers in de wijk
5. Deelname aan Provinciale activiteiten PG
6. Opleiden en inzetten van ambassadeurs (burgers) PG in de wijk
Rapport “Positieve Gezondheid bij professionals en burgers- Resultaten interventies 2017-2020”, klik hier.

Project 2: POH Jeugd
Doel: De hulp vraag van een kind, jongere of ouder beter in kaart te brengen. Snellere en lichtere interventies, versterken van een integrale aanpak en betere samenwerking tussen jeugdhulp, gemeenten en huisartsen.
Interventies:
1. Inzet Praktijkondersteuner (POH) Jeugd
2. Multidisciplinaire samenwerking rondom Jeugd
Rapport “POH Jeugd in Maastricht-Heuvelland - Resultaten interventies 2016-2020”, klik hier.

Project 3: Aanpak huishoudens met hoge domeinoverstijgende kosten Doel: Inzicht krijgen in hoe de zorg is georganiseerd in huishoudens waar hoge domeinoverstijgende kosten worden gemaakt, hoe dit ontstaat en hoe het anders kan met een integrale aanpak met een gezinsregisseur.
Interventies:
1. Ontwikkeling werkwijze gezinsregisseur bij gezinnen met domeinoverstijgende kosten
2. Inzet gezinsregisseur bij gezinnen met domeinoverstijgende kosten
Rapport “Huishoudens met domeinoverstijgende kosten- Resultaten interventie gezinsregisseur 2018-2020”, klik hier.

Project 4: Zorg sluit beter aan bij de burger
Doel: Professionals in de wijken ondersteunen en faciliteren in een laagdrempelige, effectieve samenwerking zodat de zorg beter aansluit bij de burger.
Interventies:
1. Wmo spoedprocedure
2. Meer ruimte voor de professional (gesprekstafels)
3. Samenwerking Sociaal Teams en huisartsen
4. Zorg voor mensen met een laag verstandelijk beperking en ggz problematiek
Rapport “Professionals aan zet - Resultaten interventies 2018-2020”, klik hier

Project 5: Multidiciplinaire samenwerking: Digitale overlegtafel
Doel: Goede en veilige digitale communicatie tussen beroepskrachten onderling en met de cliënt en coördinatie van multidisciplinaire zorg in de wijken.
Interventies:
1. Implementatie digitaal programma eGPO
2. Implementatie digitaal programma/app ‘Helder’
Rapport “Multidisciplinaire samenwerking: digitale overlegtafel-Resultaten interventies 2019-2020”, klik hier.

Project 6: Your coach next door
Doel: Jongeren met overgewicht in de wijken helpen bij het realiseren van een gezonde leefstijl.
Interventies:
1. Ontwikkeling lokaal netwerk voor kinderen met overgewicht en obesitas
2. Coaching van kinderen met overgewicht en obesitas
Rapport “Your coach next door- Resultaten interventies 2019-2020”, klik hier.

Project 7: Blauwe/Nieuwe GGZ
Doel: De positie van de burger met een psychologische zorg vraag verbeteren en passend gebruik van de GGZ-zorg stimuleren door een wijkgerichte aanpak.
Interventies:
1. Multidisciplinair Overleg GGZ in twee huisartsenpraktijken
2. Inzet Ervaringsdeskundigen
3. GGZ-team in de wijk
4. Herstelondersteunende Consultatie (HOC)
Rapport “Blauwe GGZ en de nieuwe GGZ in de Blauwe Wijk - Resultaten interventies 2018-2020”, klik hier.

Positieve gezondheid vormt de rode draad voor alle projecten binnen de pilot.

Regionale samenwerking in de zorg werkt!
De resultaten van de vijfjarige pilot Blauwe Zorg in de Wijk in Maastricht tonen overtuigend aan dat betere regionale samenwerking leidt tot méér kwaliteit tegen lagere kosten.
De pilot laat zien dát het anders kan en hóe het anders kan. Blauwe Zorg in de Wijk heeft een beweging in gang gezet in de regio bij bestuurders, managers en professionals van zorgorganisaties naar duurzame zorg. Het gedachtegoed Positieve Gezondheid zorgt ervoor dat inwoners zich gezonder voelen en kwalitatief betere zorg ervaren en sluit bovendien goed aan bij hoe medewerkers in de zorg willen werken. Hierdoor is het draagvlak bij organisaties voor verdere innovatie en transformatie van de zorg gegroeid. De resultaten op het gebied van de regionale samenwerking staan beschreven in het eindrapport, klik hier. Tevens worden hierin de Lessons Learned beschreven.
De resultaten van de 7 projecten treft u hieronder aan.

Project 1: Positieve Gezondheid
Er is een compleet scholings- en coachingsaanbod Positieve Gezondheid ontwikkeld. Door de trainers en coaches (IPH gecertificeerd) uitgevoerd in de wijken: 38 trainingen aan 340 professionals, 55 workshops voor 765 professionals, vrijwilligers en mantelzorgers (en nog meer). Verder zijn er 18 workshops voor 215 wijkbewoners gegeven en zijn 13 bewoners opgeleid tot ambassadeur PG. Klik hier voor meer resultaten

Project 2: Praktijkondersteuner Jeugd
Van 2016 t/m 2020 zijn in vier gemeenten Maastricht-Heuvelland 2513 cliënten ondersteund door een POH Jeugd: 66% is niet verwezen naar Jeugd GGZ/Jeugdhulp. 58% is direct geholpen door POH Jeugd. Berekend: op jaarbasis besparing van ruim € 980.000 in Maastricht/Heuvelland (2019). We zien ook een verbetering in de samenwerking in de Jeugdzorg.
Klik hier voor meer resultaten.

Project 3: Huishoudens en gezinsregie
Werkwijze ontwikkeld met gezinsregisseur met onafhankelijke positie en mandaat. De gezinnen voelen zich gezonder, ervaren inzet gezinsregisseur als positief (de professionals ook), ervaren meer zingeving en kwaliteit van leven. Gemiddelde besparing ca. € 30.000,= per gezin op jaarbasis
Minus inzet casusregisseur is dit € 22.000,= .Grootste besparingen gemeentelijke domein. Klik hier voor meer resultaten.

Project 4: Professional aan zet
Gesprekstafels leiden tot versterkte samenwerking tussen professionals
Heeft o.m. geleid tot: ‘Krachtenbundeling Malberg’! Sociaal Team in de wijk zorgt voor ontzorging van huisarts. Vast aanspreekpunt voor huisartsen bij Sociaal Team is voorwaarde. Positieve gezondheid als gemeenschappelijke taal werkt bevorderend bij samenwerking. Klik hier voor meer resultaten.

Project 5: Digitale overlegtafel
In 2018 gestart met implementatie digitaal programma ‘eGPO’, in najaar 2019 met ‘Helder’. Beide programma’s gestopt met uitlevering. Doel niet bereikt. Wel blijkt behoefte aan digitale ondersteuning bij interprofessioneel samenwerken, m.n. op gebied van informatiedeling en communicatie. Voorwaarden voor succes zijn geformuleerd. Klik hier voor meer resultaten.

Project 6: Your Coach Next Door
Er is een integrale netwerkaanpak voor jeugd met overgewicht/obesitas ontwikkeld. Bij 103 kinderen is begeleiding opgestart. 80% bereikt een gezonder gewicht (ondanks corona). Kinderen geven ook aan dat ze lekkerder in hun vel zitten. De zorgprofessionals geven aan de nieuwe functie als verrijking van hun werk en vaardigheden te ervaren. Klik hier voor meer resultaten.

Project 7 : Nieuwe/Blauwe GGZ in de wijk
Er is een integrale wijkaanpak voor de GGZ ontwikkeld: 85-90% van de verwijzingen in de wijken gaat nu naar GGZ-team. Er zijn geen wachttijden meer. Er is minder escalatie naar spoedzorg. Bovendien ontwikkelen de kosten zich naar het landelijk gemiddelde. 90% van de professionals in de wijk beveelt deze werkwijze aan. In twee jaar zijn 78 cliënten individueel begeleid door ervaringsdeskundigen. Klik hier voor meer resultaten.

We gaan in 2022 door met:

• het scholings- en coachingsaanbod Positieve Gezondheid, maar dan voor de hele regio. Klik hier voor dit aanbod.

• de inzet POH Jeugd in de vier gemeenten in Maastricht-Heuvelland, klik hier.

• de gezinsregisseur bij gezinnen met hoge domeinoverstijgende kosten, samen met de gemeente Maastricht (inclusief monitoring), klik hier.;

• met de beweging “meer ruimte voor de professional” in de Krachtenbundeling Malberg met een grote groep van aanbieders en de gemeente Maastricht;

• Your Coach Next Door, maar dan voor heel Limburg, in samenwerking met de zorgverzekeraars en de Provincie Limburg, klik hier;

• meer onderzoek naar en uitrol van de wijkgerichte aanpak van de Nieuwe/Blauwe GGZ in de regio.

• optimaliseren van digitale ondersteuning bij interprofessioneel samenwerken op basis van de regionale/landelijke ontwikkelingen.

Met de Alliantie Santé beschikken we in de regio Maastricht-Heuvelland over een sterke coalitie van zorgverzekeraar, gemeente en aanbieders die er samen in geloven dat samenwerking werkt. De Alliantie Santé heeft een regisserende rol in de regio over vier deelnetwerken, waarvan het deelnetwerk sociaal domein er een is.
Hiermee is ook de beweging die in gang is gezet vanuit de pilot Blauwe Zorg in de wijk geborgd.
In de rapporten treft u meer informatie aan over continuering, u treft deze hier aan.

De resultaten van een aantal interventies zijn tot stand gekomen dankzij de inzet van de Arrangementenmonitor. Het gaat hierbij om interventies behorende bij projecten 2 (POH Jeugd), 3 (Huishoudens) en 7 (GGZ). Er is een format ontwikkeld en ingeregeld voor de registratie van de monitorgegevens per interventie.
De basisinformatie om de aanpak en interventies te onderbouwen en gericht in te zetten bij doelgroepen en in wijken was/is beschikbaar via de Arrangementenmonitor. Er zijn verdiepende analyses en metingen gedaan om de resultaten en financiële effecten te kunnen meten van de specifieke interventies. Hiermee werden de verschuivingen in zorg en ondersteuning en kosten zichtbaar. Tevens is per project een dashboard ingericht, dat toegankelijk is/was voor het Programmateam en de projectleiders.
Naast deze monitoring is bij alle projecten gebruik gemaakt van schriftelijke vragenlijsten om de bevindingen op te halen  bij de betrokken professionals, cliënten en/of wijkbewoners.

Daarnaast doet een onderzoeker in de periode van 2016 - 2021 promotieonderzoek aan de Universiteit Maastricht naar de pilot met subsidie van ZonMw.  Zij onderzoekt onder andere de effecten van de wijkpilot en kijkt hoe deze wordt geïmplementeerd bij de bewoners, professionals en beleidsvoerders. Voor het implementatieproces observeert ze onder andere veel overleggen tussen de bestuurders en beleidsmakers. En interviewt ze alle betrokkenen.
Voor het meten van de effecten is drie keer (2016-2020) een vragenlijst gestuurd naar de burgers. In deze vragenlijst wordt onder andere de kwaliteit van leven, ervaren gezondheid en veerkracht van de burgers gemeten. De deelprojecten worden niet specifiek inhoudelijk gemonitord en geëvalueerd, maar worden opgenomen in de overkoepelende procesevaluatie en effectmeting om zo het grotere geheel te kunnen vatten. De resultaten zullen in de loop van 2022 gepubliceerd worden.
Contactgegevens: Sanneke Grootjans, PhD Student, Health Services Research, Maastricht University. E: s.grootjans@maastrichtuniversity.nl

› ga naar : Publicaties en nieuwsbrieven over Blauwe Zorg in de wijk

Ingeborg Wijnands-Hoekstra
Programmamanager Blauwe Zorg in de wijk
ZIO

T: 043 - 350 69 25
T: 06 - 82520655
E: i.wijnands@zio.nl